Lihat sumber bagi Yusuf al-Mu'taman ibn Hud

{{Short description|Ruler of Zaragoza (from 1081 to 1085)}}
{{Infobox royalty
| name            = Yusuf al-Mu'taman Billah
| succession      = Pemerintah [[Zaragoza]]
| image           = 
| caption         = 
| reign           = 1081–1085
| coronation      = 
| full name       = al-Mu'taman Billah Abu Amir Yusuf ibn Ahmad ibn Hud
| predecessor     = [[Ahmad al-Muqtadir]]
| successor       = [[Al-Mustain II]]

| spouse          = 
| issue           = 
| royal house     = [[Banu Hud]]
| father          = 
| mother          = 
| birth_date      = 
| birth_place     = Zaragoza
| death_date      = 1085
| death_place     = 
| date of burial  = 
| place of burial = 
|}}

'''Abu Amir Yusuf ibn Ahmad ibn Hud''' ({{lang-ar|أبو عامر يوسف بن أحمد بن هود|Abū ʿĀmir Yūsuf ibn Aḥmad ibn Hūd}}; meninggal dunia {{kira-kira|1085}}), lebih dikenali sebagai '''al-Mu'taman''', ialah seorang ahli matematik, dan juga salah seorang raja [[Taifa Zaragoza]]. Nama al-Mu'taman itu sendiri adalah singkatan daripada [[laqab|nama pemerintahan]] '''al-Mu'taman Billah''' ({{lang-ar|المؤتمن بالله|al-Mūʾtaman bi-ʾLlāh|Pemegang amanah melalui Tuhan}}).

Al-Mu'taman adalah raja ketiga dinasti [[Banu Hud]], memerintah dari 1081 hingga 1085, pada kemuncak kekuasaan Muslim Zaragoza, berikutan zaman yang berkembang pesat ayahnya [[Ahmad al-Muqtadir]]. Beliau meneruskan usaha bapanya dan mencipta di sekelilingnya istana intelektual, tinggal di istana [[Aljafería]] yang indah, yang digelar sebagai "istana kegembiraan".

Sebagai raja, Al-Mu'taman adalah penaung sains, falsafah dan seni, dan beliau sendiri adalah seorang cendekiawan yang cukup berjaya. Beliau berpengetahuan dalam [[astrologi]], [[falsafah]], dan khususnya [[matematik]], satu disiplin di mana dia menulis risalah terpenting yang keluar dari wilayah [[al-Andalus]] pada abad ke-11,<ref>Glick, Thomas F.; Livesey, Steven John; Wallis, Faith (2005). Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia. Psychology Press. p. 243.</ref> "Kitab al-Istikmal" ("Kitab Kesempurnaan") .

==Biografi dan Kerajaan==
Yusuf dilahirkan pada tarikh yang tidak diketahui, pastinya di Zaragoza, di istana [[Aljaferia]]. Apabila beliau naik takhta selepas kematian bapanya pada tahun 1081, [[taifa Zaragoza]] berada di puncaknya. Al-Muqtadir membahagikan tanahnya antara dua anak lelakinya: al-Mu'taman menerima bahagian barat taifa dengan [[Zaragoza]], [[Tudela, Navarre|Tudela]], [[Huesca]] dan [[Calatayud]], manakala [[Mundhir al-Hajib|Mundhir]] menerima zon pantai kerajaan, termasuk [[Lerida]], [[Monzon]], [[Tortosa]] dan [[Dénia]].

Kebimbangan luar pertama raja itu adalah ancaman yang ditimbulkan oleh [[Raja Aragon]], [[Sancho Ramírez]] yang bertujuan untuk meluaskan wilayahnya ke selatan, dengan mengorbankan Zaragoza. Al-Mu'taman mengharapkan khidmat tentera upahan bangsawan [[Kerajaan Castile|Castilia]] [[El Cid]], yang telah diasingkan oleh Raja [[Alfonso&nbsp;VI]] kerana melakukan serbuan terhadap kepentingannya di [[Taifa Toledo]], yang pada masa itu merupakan negara ufti raja. Pada tahun 1081, El Cid menawarkan perkhidmatannya kepada raja Zaragoza, al-Muqtadir, dan kekal bersama al-Mu'taman semasa pemerintahannya.

Al-Mu'taman juga menugaskan El Cid tugasan untuk memasukkan semula ke Zaragoza wilayah timur saudaranya Mundhir, sekutu Aragon. Pertempuran di kawasan sempadan berterusan, tetapi kedua-duanya tidak berjaya menyatukan semula wilayah bapa.

El Cid mengekang serangan orang Aragon sehingga 1083, apabila Sancho berjaya mengambil barisan kubu yang melindungi Zaragoza seperti [[Graus]] di timur, serta [[Ayerbe]], Bolea, Arascués dan Arguedas. El Cid berkhidmat dengan Yusuf al-Mu'tamin sehingga 1086, apabila dia memutuskan hubungannya dengan Zaragoza. Keadaan di mana beliau enggan meneruskan khidmat kepada al-Mu'tamin dan warisnya Ahmad&nbsp;II al-Mustaʿin tidak begitu jelas dan masih diperdebatkan.

Al-Mu'taman juga cuba mengeratkan hubungan dengan pengikutnya, [[Taifa Valencia|raja Valencia]], Abu Bakar, melalui pakatan perkahwinan. Tetapi Valencia terjerat dalam permainan pakatan yang rumit. Alfonso&nbsp;VI, dengan mahir menggunakan diplomasi, meminta al-Kadir, [[Taifah Toledo|raja Toledo]], untuk menyerahkan kota itu pada tahun 1085 sebagai pertukaran atas bantuannya untuk menghalau Abu Bakar dari Valencia, yang bermaksud, sebenarnya, penawanan Toledo untuk raja dari Castile. Oleh itu, kerajaan Zaragoza terputus dari seluruh al-Andalus, yang secara serius melemahkan ekonominya dan menjadikannya lebih terdedah kepada serangan Kristian. Tahun kehilangan Valencia juga merupakan tahun kematian Yusuf al-Mu'tamin.

==Kehidupan intelektual==
Walaupun sudah menjadi amalan biasa bagi golongan diraja untuk berpendidikan tinggi, kedua-dua al-Mu'taman dan bapanya adalah ahli matematik yang luar biasa. Dalam Islam zaman pertengahan, terdapat [[Pergerakan terjemahan bahasa Yunani-Arab|gerakan]] yang didedikasikan untuk penterjemahan teks Yunani kuno, dari [[falsafah]], ke [[perubatan]], [[astronomi]], dan teks-teks matematik yang lebih berpengaruh. Kedua-dua bapa dan anak lelaki, serta penterjemah Islam zaman pertengahan seperti [[Banu Musa]] terkenal dengan pengembangan mereka pada cita-cita Yunani dan Rom kuno. Terdapat stigma dalam tempoh selepas Islam zaman pertengahan bahawa sarjana Islam hanya menyalin teks kuno, tidak menawarkan penambahan intelektual. Kemudian terbukti bahawa cendekiawan seperti [[Ibn Qurra]] dan al-Mu'taman menawarkan input dan sumbangan asli mereka sendiri di luar penyampaian idea kuno mereka.

===Matematik===
[[image:Teorema de Ceva - sin rótulo.svg|thumb|250px|[[Teorem Ceva]], ditemui pada akhir abad ke-11 oleh al-Mutaman.]]
Karya utama al-Mu'taman ialah ''Kitab al-Istikmal'' (''Kitab Kesempurnaan''). Buku ini adalah ringkasan matematik Yunani [[Euclid]] dan [[Archimedes]] antara lain, tetapi juga mengandungi ajaran [[Thabit ibn Qurra]], [[Banu Musa]] dan [[Ibn al-Haytham]], dan memasukkan beberapa teorem dan bukti yang tidak terdapat dalam sumber yang masih ada sebelumnya. Buku ini hanya kekal sebagai serpihan daripada beberapa manuskrip tanpa nama, tidak termasuk sebarang mukadimah atau pengenalan, tetapi jelas daripada kandungan yang selebihnya bahawa niatnya adalah untuk mengatur dan menerangkan secara komprehensif hasil yang diketahui dalam geometri Euclidean dalam satu karya serba lengkap.<ref name=Hogendijk/> Ada kemungkinan al-Mu'taman menyenaraikan sumber-sumbernya dalam bahagian pengenalan yang kini hilang, tetapi tiada satu pun daripada serpihan yang tinggal mengkreditkan pengarang terdahulu atau berfungsi untuk mana-mana kandungan.<ref name=Hogendijk>{{cite journal|last=Hogendijk|first=Jan, P.|title=Discovery of an 11th-century geometrical compilation: The Istikmāl of Yūsuf al-Mu'taman ibn Hūd, King of Saragossa|journal=Historia Mathematica|year=1986|volume=13|pages=43–52|doi=10.1016/0315-0860(86)90227-2|doi-access=}}</ref>

''Kitab al-Istikmal'' tidak disiapkan tetapi ia masih dilihat sebagai karya penting daripada raja abad kesebelas. Seorang ahli ensiklopedia yang bernama [[Ibn al-Akfani]] berkata sekiranya ''Istikmal'' berjaya disiapkan, ia akan menjadikan kesusasteraan geometri sedia ada tidak diperlukan lagi.<ref name=Hogendijk/> [[Ibn Aknin]] mencadangkan agar ''Istikmal'' mesti dibaca oleh ahli matematik bersama-sama karya-karya seperti ''[[Unsur Euclid|Unsur Geometri]]'' oleh [[Euclid]], ''Tentang Sfera dan Silinder'' oleh [[Archimedes]], dan ''Konik'' oleh [[Apollonius dari Perga|Apollonius]]. Kerana ini bukan karya yang lengkap, ia tidak pernah disalin atau diajar secara meluas seperti karya Euclid atau Archimedes. Satu salinan telah dihantar ke Mesir oleh [[Maimonides]], dan dari situ ia merebak ke Baghdad pada abad ke-14, tetapi tidak secara langsung mempengaruhi ahli matematik Eropah kemudiannya.{{cn|date=February 2023}}

''Kitab al-Istikmal'' memperkatakan tentang [[nombor tak nisbah]], [[keratan kon]], [[Persukuan (matematik)|persukuan]] [[Tembereng bulatan|tembereng]] [[parabola]], isipadu dan luas pelbagai objek geometri, dan lukisan [[tangen]] kepada bulatan, antara masalah matematik yang lain. Dalam karya itu muncul percubaan untuk mengklasifikasikan matematik ke dalam kategori Aristotelian. Pengelasan itu termasuk satu bab untuk [[aritmetik]], dua bab untuk [[geometri]] dan dua lagi untuk [[stereometri]].

''Kitab al-Istikmal'' mengandungi rumusan pertama [[teorem Ceva]] yang diketahui, yang hanya diketahui di Eropah selepas 1678 daripada risalah geometer Itali [[Giovanni Ceva]] yang berjudul ''De lineis rectis''. Tidak diketahui sama ada Al-Mu'taman menemui teorem ini sendiri atau memperolehnya daripada sumber lain, dan juga tidak diketahui sama ada Ceva menemui semula teorem ini secara bebas.<ref>{{cite book |title=Geometry: Our Cultural Heritage|first=Audun|last=Holme|publisher=Springer|year=2010|isbn=3-642-14440-3|page=210}}</ref>
[[Teorem]] tersebut boleh dinyatakan seperti berikut: “Misalkan ABC ialah segi tiga dan titik D, E, F pada sisi BC, CA, dan AB. Kami melukis garis AD, BE dan CF. Tiga garis ini bersilang pada satu titik jika dan hanya jika <math>\frac{AF}{FB}=\frac{EA}{CE}\frac{DC}{BD}</math>.

== Lihat juga ==
* [[Senarai saintis dan ulama Arab]]

== Rujukan ==
<references />
* http://www.jphogendijk.nl/publ.html
* [https://web.archive.org/web/20090621005444/http://www.balagan.org.uk/war/iberia/0711/rulers_muslim.htm List of Muslim rulers]

==Pautan luar==
* [https://web.archive.org/web/20070515050912/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200703/rediscovering.arabic.science.htm Richard Covington, ''Rediscovering Arabic Science'', 2007, Saudi Aramco World]

{{s-start}}
{{s-bef|before=[[Ahmad al-Muqtadir]]}}
{{s-ttl|title=[[Taifah Zaragoza|Raja Zaragoza]]|years=1081-1085}}
{{s-aft|after=[[Al-Musta'in II]]}}
{{end}}

{{Zaragoza rulers}}
{{Islamic mathematics}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Mutaman Hud, Yusuf Ahmad}}
[[Category:Orang Arab abad ke-11]]
[[Category:Ahli matematik dari al-Andalus]]
[[Category:Ahli matematik abad ke-11]]
[[Category:Emir Zaragoza]]
[[Category:Raja-raja abad ke-11 di Al-Andalus]]
[[Category:Banu Hud]]
[[Category:kematian tahun 1085]]