Lihat sumber bagi Jisim molar

Dalam [[kimia]], '''jisim molar''' ''M'' ialah sifat fizikal. Ia ditakrifkan sebagai [[jisim]] bahan tertentu ([[unsur kimia|unsur]] atau [[sebatian kimia]]) dibahagi dengan [[jumlah bahan]] tersebut.<ref name="GreenBook">{{GreenBookRef|page=41}}</ref> [[Unit SI]] asas bagi jisim molar ialah [[kilogram|kg]]/[[mol]], namun disebabkan sejarah, ia lebih kerap dinyatakan dalam [[gram|g]]/mol.

Sebagai contoh, jisim molar bagi air ialah kira-kira ''M''(H<sub>2</sub>O)&nbsp;≈&nbsp;18&nbsp;'''g⋅mol<sup>-1</sup>'''

==Jisim molar unsur kimia==
{{Utama|Jisim atom relatif}}

Jisim molar [[atom|atom-atom]] suatu [[unsur kimia|unsur]] bersamaan dengan [[jisim atom]] unsur tersebut<ref name="AtWt">{{AtWt 2005}}</ref> didarabkan dengan [[pemalar jisim molar]], ''M''<sub>u</sub> = 1&times;10<sup>-3</sup>&nbsp;kg/mol = 1&nbsp;g/mol:<ref name=CODATA2010 />

:''M''(H) = 1.007 97(7) &times; 1 g/mol = 1.007 97(7) g/mol
:''M''(S) = 32.065(5) × 1 g/mol = 32.065(5) g/mol
:''M''(Cl) = 35.453(2) × 1 g/mol = 35.453(2) g/mol
:''M''(Fe) = 55.845(2) × 1 g/mol = 55.845(2) g/mol

Dengan mendarabkan jisim atom dengan pemalar jisim molar, pengiraan yang dilakukan akan tepat [[dimensi]]nya: berat atom adalah kuantiti tidak berdimensi (dengan erti kata lain, ia adalah angka tulen) manakala jisim molar mempunyai unit (dalam kes ini, gram/mol).

Sesetengah unsur didapati dalam bentuk [[molekul]] seperti [[hidrogen]] (H<sub>2</sub>), [[sulfur]] (S<sub>8</sub>) dan [[klorin]] (Cl<sub>2</sub>). Jisim molar molekul unsur-unsur ini bersamaan dengan jisim molar atom didarabkan dengan bilangan atom dalam setiap molekul:

:''M''(H<sub>2</sub>) = 2 × 1.007 97(7) × 1 g/mol = 2.015 88(14) g/mol
:''M''(S<sub>8</sub>) = 8 × 32.065(5) × 1 g/mol = 256.52(4) g/mol
:''M'' (Cl<sub>2</sub>) = 2 × 35.453(2) × 1 g/mol = 70.906(4) g/mol

==Jisim molar sebatian==
Jisim molar [[sebatian kimia]] bersamaan dengan hasil tambah [[jisim atom]] setiap [[atom]] yang membentuk sebatian tersebut didarabkan dengan [[pemalar jisim molar]], ''M''<sub>u</sub>:

:''M''(NaCl) = [22.989 769 28(2) + 35.453(2)] × 1 g/mol = 58.443(2) g/mol
:''M''(C<sub>12</sub>H<sub>22</sub>O<sub>11</sub>) = ([12 × 12.0107(8)] + [22 ×1.007 94(7)] + [11 ×15.9994(3)]) × 1 g/mol = 342.297(14) g/mol

Jisim molar purata boleh ditakrifkan bagi campuran sebatian-sebatian.<ref name="GreenBook"/> Ini boleh jadi penting dalam bidang [[sains polimer]], di mana molekul polimer berbeza boleh mengandungi bilangan unit [[monomer]] berbeza (polimer tidak seragam).<ref>{{cite journal | author = [[International Union of Pure and Applied Chemistry]] | title = Note on the terminology for molar masses in polymer science | year = 1984 | journal = [[Journal of Polymer Science|J. Polym. Sci.]], Polym. Lett. Ed. | volume = 22 | pages = 57 | issue=1 | doi=10.1002/pol.1984.130220116 |bibcode = 1984JPoSL..22...57. }}</ref><ref>{{cite book | last = Metanomski | first =  W. V. | title = Compendium of Macromolecular Nomenclature | year = 1991 | publisher = Blackwell Science | location = Oxford | pages = &nbsp;47–73 | isbn = 0-632-02847-5}}</ref>

==Jisim molar purata campuran==
Jisim molar purata campuran <math>\bar{M}</math> boleh dikira dengan [[pecahan mol]] <math>x_i</math> komponen-komponen dan jisim-jisim molar setiap komponen <math>M_i</math>:

:<math> \bar{M} = \sum_i  x_i M_i \,</math>

Ia juga boleh dikira daripada [[pecahan jisim (kimia)|pecahan jisim]] <math>w_i</math> setiap komponen:

:<math> 1/\bar{M} = \sum_i  \frac{{w_i}}{{M_i}} ,</math>

Sebagai contoh, jisim molar purata bagi udara kering ialah 28.97 g/mol.<ref>The Engineering ToolBox  [http://www.engineeringtoolbox.com/molecular-mass-air-d_679.html Molecular Mass of Air]</ref>

==Kuantiti berkaitan==
Jisim molar berkait rapat dengan '''jisim molar relatif''' (''M''<sub>r</sub>) suatu sebatian, dengan istilah '''berat formula''' yang sudah lama, dan juga kepada [[jisim atom|jisim atom standard]] unsur-unsur yang membentuk satu sebatian. Namun, ia perlu dibezakan daripada [[jisim molekul]] (juga dikenali sebagai berat molekul), jisim ''satu'' molekul (dengan ''satu jenis'' komposisi isotop) dan tidak berkait secara terus dengan [[jisim atom]], jisim ''satu'' atom (daripada ''satu'' isotop). [[Dalton (unit)|Dalton]] (Da), kadang kala digunakan sebagai unit jisim molar, terutamanya dalam [[biokimia]], dengan takrifan 1&nbsp;Da = 1&nbsp;g/mol, meskipun unit ini sebenarnya unit untuk jisim (1&nbsp;Da = 1&nbsp;u = 1.660 538 921(73)×10<sup>-27</sup>&nbsp;kg).<ref name="SI">{{SIbrochure8th|page=126}}</ref>{{CODATA2010}}

'''Berat molekul''' dan '''berat formula''' adalah istilah lama bagi '''jisim molar relatif''' (''M''<sub>r</sub>).<ref>{{GoldBookRef|title=relative molar mass|url=http://goldbook.iupac.org/R05270.html}}</ref> Ini adalah [[kuantiti tanpa dimensi]] (dengan erti kata lain, ia adalah angka tulen tanpa unit) yang bersamaan dengan jisim molar dibahagi dengan [[pemalar jisim molar]].<ref>Takrifan teknikal bagi jisim molar relatif ialah jisim molar yang diukur pada skala di mana jisim bagi atom [[karbon-12]] tidak terikat, dalam keadaan rehat dan dalam keadaan elektronik dasar, ialah 12. Takrifan ringkas yang diberikan di sini serupa dengan takrifan penuh disebabkan cara [[pemalar jisim molar]] sendiri ditakrifkan.</ref>

===Jisim molekul===
{{Utama|Jisim molekul}}

Jisim molekul (''m'') ialah jisim sesuatu molekul: ia diukur dalam [[unit jisim atom]] (u) atau [[dalton (unit)|dalton]] (Da). Molekul berbeza bagi sebatian yang sama mungkin mempunyai jisim molekul berbeza kerana setiap satu mengandungi [[isotop]] berbeza suatu unsur. Jisim molar ialah ukuran purata jisim molekul bagi setiap molekul dalam satu sampel, dan biasanya merupakan ukuran yang lebih sesuai jika melibatkan kuantiti bahan makroskopik (boleh ditimbang).

Jisim molekul dikira daripada [[jisim atom relatif]]<ref>{{cite web | title = Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements | url = http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl?ele=&all=all&ascii=html&isotype=some | publisher = [[NIST]] | accessdate = 2007-10-14}}</ref> setiap [[nuklid]], sementara jisim molar dikira daripada [[jisim atom]] setiap [[unsur kimia]]. Jisim atom mengambil kira [[isotop|taburan isotop]] unsur tersebut dalam sesuatu sampel (biasanya dianggap sebagai "normal"). Misalnya, [[air]] mempunyai jisim molar 18.0153(3)&nbsp;g/mol, tetapi setiap satu molekul air mempunyai jisim molekul daripada 18.010&nbsp;564&nbsp;6863(15)&nbsp;u (<sup>1</sup>H<sub>2</sub><sup>16</sup>O) sehingga 22.0277&nbsp;7364(9)&nbsp;u (D<sub>2</sub><sup>18</sup>O).

Perbezaan antara jisim molar dengan jisim molekul ini penting kerana jisim molekul relatif boleh diukur secara terus melalui [[spektroskopi jisim]], selalunya tepat sehingga beberapa [[bahagian per sejuta]]. Angka ini cukup tepat untuk menentukan secara terus [[formula kimia]] satu molekul.<ref>{{cite web | title = Author Guidelines – Article Layout | url = http://www.rsc.org/Publishing/ReSourCe/AuthorGuidelines/ArticleLayout/sect3.asp | publisher = [[Royal Society of Chemistry|RSC Publishing]] | accessdate = 2007-10-14}}</ref>

==Rujukan==
{{reflist}}

[[Kategori:Kuantiti molar]]
[[Kategori:Jisim]]